ข้าวเม่า หรือ ข้าวหม้าว ความเป็นมา/ภูมิหลัง/ความเชื่อ

          เมื่ออดีตชาวนาเชื่อกันว่ามีเทวดาคอยปกปักรักษาผืนนา เมื่อข้าวเจริญเติบโตผลิดอกออกรวงก่อนเก็บเกี่ยว จะเลือกข้าวเหนียวที่ปลายรวงเริ่มสุก โคนรวงยังเป็นน้ำนมนำไปทิ่มเม่า เพื่อปรุงถวายขอบคุณเทวดา ที่ทำให้มีข้าวปลาอาหารที่อุดมสมบูรณ์และขอพรให้มีผลผลิตดี

          สมัยก่อนประเพณีการ ตำหม้าว มักจะทำในช่วงเก็บเกี่ยวข้าวปลายฤดูกาลทำนาและมักจะตำกันในช่วงเย็นหลังจากเสร็จการเสร็จงาน ไปจนถึงเวลาค่ำคืน เป็นประเพณีที่หนุ่ม-สาว ชาวนาต่างรอคอย เพราะเป็นเวลาที่ได้มีโอกาสพบปะกัน มีความสุขสนุกสนานรื่นเริง ให้กับ คนหนุ่ม-คนสาว ชาวนา เป็นอย่างมาก

          ข้าวเม่า เป็นขนมหวานอย่างหนึ่งของชาวไทยที่ประกอบอาชีพทำนา ซึ่งมีภูมิปัญญาและรู้จักทำ ข้าวเม่า กันมานานหลายชั่วคน โดยการใช้เมล็ดข้าวเหนียวที่มีรวงแก่ใกล้จะสุก ที่เรียกว่าข้าวระยะดีหม้าว หรือ ข้าวระยะพลับพลึง มาแช่น้ำ คั่ว ตำ แล้วนำมาคลุกมะพร้าว น้ำตาล โรยเกลือ รับประทานเป็นขนมหวานได้เลย

ขั้นตอนการทิ่มเม่า ของภาคใต้

1.ขั้นตอนการล้างหรือแช่

นำข้าวเปลือกเหนียวพอดีเม่ามาล้างน้ำหรือนำข้าวเหนียวที่สุกมาแช่น้ำ ประมาณ 12-18 ชั่วโมง

2.ขั้นตอนการคั่ว

นำข้าวเหนียวเปลือกที่สะเด็ดน้ำแล้วคั่วจนแตกตอกเล็กน้อย

3. ขั้นตอนการทิ่ม/ตำ

นำข้าวเหนียวที่แตกตอกได้ที่แล้ว มาทิ่ม/ตำจนแบนเป็นข้าวเม่า

4. ขั้นตอนการฝัด/ร่อน

นำข้าวเม่าที่ทิ่ม/ตำแบนแล้ว มาฝัดหรือร่อนเอาแกลบและรำออก จึงได้เป็นข้าวเม่าตามที่ต้องการ

การซาวเม่าของภาคใต้

ส่วนผสม

        - ข้าวเม่า  500 กรัม

        - น้ำมะพร้าว 4 ทัพพี

        - มะพร้าวกลางแก่กลางอ่อน 5-6 ทัพพี

        - น้ำตาลทราย 4-5 ช้อนโต๊ะ

        - เกลือป่นเล็กน้อย

วิธีการซาว

นำข้าวเม่าผสมกับน้ำมะพร้าว ใส่น้ำตาลทรายและเกลือป่น คลุกรวมกันจนนิ่ม ชิมรสตามชอบ จึงได้ข้าวเม่าซาวมะพร้าวรสชาดถูกใจ